Kuran-ı Kerim’in tamamını okumadan Mūslūman, İncil’i okumadan Hristiyan, Marx’ın tek bir kitabını okumadan Marksist, Bakunin’i okumadan anarşist, Nutuk okumadan Kemalist olanlarla dolu bir dūnyada yaşıyoruz. İnançlar, dūşūnceleri belirliyor. İnançlar, dūşūnceden daha gūçlū. Dūnyayı bu yūzyılda bile inançlar yönetiyor ve belirliyor; gerçeklik değil. Daha doğrusu neye inandığını bilmeyen insan, en fanatik insan olabiliyor. Çehov’un dediği gibi, …
Okuma ve Nootropik Etki
Yalnızca kendi hayatımızı yaşarız. Ancak kitaplar vasıtası ile sayısız bilgelik kazanabilir, onlardan elde ettiğimiz çıkarımlarla şekil değiştirebiliriz. Bir yazar yazısını yazar, bitirdikten sonra baştan sona okuyup yeniden şekillendirir. Nihai olarak en son hâlini verip, düzenlediğinde dolaşıma bırakır. Yarattığı sözlerin gücüne ise tam da bu noktadan sonra şahit olmaya başlar. Başkalarını etkileme veya etkileyememe, değiştirme ya …
Şaka Değil Hepsi Gerçek: Sadece Biraz Kuantum!
Aşağıda okuyacağınız bilgiler sizi oldukça şaşırtabilir… Aldığınız her nefes Marilyn Monroe’nun verdiği nefesten bir atom içerir. Yukarı doğru akabilecek bir sıvı türü vardır. Bir binanın en üst katında, en alt katına kıyasla daha hızlı yaşlanırsınız. Tüm insan ırkı bir küp şekerin sahip olduğu hacme sığdırılabilir. Herhangi bir kanala ayarlanmamış televizyondaki karlanmanın yüzde biri, Büyük …
Cehalet Bilimi; Agnotoloji
Bu yazıyı okuduğunuzda, toplumda yükselen cehaletin sebebini daha iyi anlayacaksınız. Whatsapp’ta dolaşan ”Bunu bilmem kaç kişiye gönder” mesajları, Facebook’ta her gördüğüne inanıp sorgulama gereği duymadan paylaşanlar vesaire hep bu cehalete verilebilecek en basit örnekler. Agnotoloji kısaca bilgisizlik bilimi demek. Menfaat gereği cehalet yaymanın arkasındaki sis perdesini aralayan bir bilim dalı. Neoklasik Yunanca’da agnosis ‘bilgisizlik’, ontoloji ise “varlık felsefesi” anlamına geliyor. Agnotoloji de …
Özgür İradenin Varlığı Tartışması Ve Laplace Şeytanı
Kararlarımızı kendi irademiz ile verdiğimizden emin miyiz? İnsanın tüm karmaşası içinde bir düzen mi yatıyor? Yoksa bizler düzendeki karmaşa mıyız? Pierre-Simon (Marquis de) Laplace (1749-1827 Fransa) bu konuya oldukça önem kazanmış teorisi ile yorumunu katmıştır. Ancak bu noktadan önce, teoriyi daha net anlayabilmek adına determinizmden bahsetmeliyiz. Determinizm öğretisi (belirlenircilik) evrende gerçekleşen olayların yasalarla belirlenmiş olduğunu söyler. …
Sosyal Medyanın İnsan Hayatı Üzerindeki 11 Etkisi
Facebook, Twitter, Instagram’ın ruh sağlığına etkileri… Sosyal medyanın ruh sağlığı üzerindeki etkileri konusunda bilimsel araştırmalar ne gösteriyor? Dünyada üç milyar insan, yani toplam nüfusun yüzde 40’ı sosyal medya kullanıyor. Araştırmalar günde ortalama iki saatimizi sosyal medyada geçirdiğimizi gösteriyor. Bu, her dakika yarım milyon tweet ve Snapchat fotoğrafı paylaşılması anlamına geliyor. Sosyal medyanın yaşamımızda önemli bir …
Friends Dizisi Hakkında 25 Etkileyici Gerçek
1993 yılında Matthew Perry, kendisinin yazdığı 20’li yaşlarda bir grup arkadaşın konu edildiği Maxwell House adlı bir senaryo ile NBC’nin kapısını çalmış fakat geri çevrilmiş. Çünkü NBC’nin hali hazırda Friends adında bir çalışması varmış. Dizi için Friends adına karar vermeden önce bazı seçenekler şunlarmış: Friends Like Us, Six of One, Across the Hall, Once Upon a Time in the …
Dünyanın En Zeki İnsanı William James Sidis’in Hayal Kırıklığıyla Dolu Hayatı
1898-1944 yılları arasında yaşayan ve yaklaşık 300 IQ’su ile birçok otoriteye göre dünyanın en zeki insanı olarak nitelendirilen William James Sidis’in hayat hikayesi, zekanın doğru kullanımı ile ilgili çok güzel dersler verebilir. Ekşi Sözlük’ten Dipteyim Sondayım Depresyondayım anlatmış; ”William James Sidis dünyanın en zeki insanları arasında gösterilir; kimilerine göre ise dünyanın en zeki insanıdır. IQ’su …
Benjamin Franklin Etkisi; İyilik Yapma Dürtüsü
İyilik Yaptığımız İnsanları Mı Severiz, Sevdiğimiz İnsanlara Mı İyilik Yaparız? İyilik yaptığımız kişilere daha çok bağlanıyoruz. Buna, bu fenomeni keşfeden ilk kişi Benjamin Franklin olduğu için Benjamin Franklin Etkisi deniyor. On sekizinci yüzyılda, Amerikalı bilim insanı ve siyasetçi Benjamin Franklin, Pennsylvania eyalet meclisinin ikna edilmesi güç ve inatçı bir üyesinin işbirliğini kazanmak istedi. Adama yalvarmak yerine, …
Tutkulu Bir İstatistikçi; Florence Nightingale
Hemşirelik deyince akla ilk gelen isimlerden birisi, modern hemşireliğin kurucusu olarak tarihe geçen, Florence Nightingale’dir. Ancak kendisinin pek de bilinmeyen bir yönü vardır; iyi bir matematikçi ve istatistikçi olması. Diğer birçok kadın gibi başkaldırı ve mücadele dolu geçen hayatına kısaca göz atalım. Florence Nightingale, 12 Mayıs 1820’de Floransa, İtalya’da entelektüel ve varlıklı bir ailenin kızı olarak …